„Chętniej obwiniamy naturę za to, czego w nas nie lubimy, niż uznajemy jej zasługę w tym, co się nam w nas podoba”
Mało jest ludzi którzy tak wpłynęli na moje widzenie świata jak Frans de Waal. Wszystkim i zawsze polecałem jego książki. Był co prawda krytykowany za różne sprawy: za to, że nazbyt antroporfizował zwierzęta, z którymi pracował, że nadinterpretowywał ich zachowania, a także że w zbyt wielkim stopniu przenosił obserwacje szympansów na ludzi..
Argumentował, że po co sięgać po wydumane wyjaśnienia, jeśli można jakieś zachowanie szympansów wytłumaczyć znacznie prościej empatią albo umiejętnościami społecznymi, których przecież – z punktu widzenia ewolucji – możemy oczekiwać w tak blisko spokrewnionych gatunkach. Tych, którzy obwiniali go o antropomorfizm, nazwał kiedyś „denialistami antropomorficznymi” (anthropodenialists), ostrzegając, że odmawianie zwierzętom takim jak szympansy zdolności do empatii też wynika z antropocentryzmu, z braku próby spojrzenia na świat z jego perspektywy (zamiast z perspektywy człowieka). Mnie przekonał [1].
Był dla mnie prawdziwym psychologiem ewolucyjnym, który rozumiał i psychologię, i ewolucję, i nie bawił się w naiwne wyssane z palca historyjki o kobietach z Marsa i mężczyznach z Alfa Centauri, tylko porównywał ze sobą trzy blisko spokrewnione gatunki szympansa: Pan paniscus, Pan troglodytes i Pan sapiens (zwany zazwyczaj Homo sapiens, wbrew taksonomicznej logice). A przede wszystkim opowiadał nam o tym co badał w przystępnych i fascynujących książkach.
Które z całej duszy polecam.
[1] Warto przeczytać jego esej „Antropomorphism and anthropodenial: Consistency in our thinking about humans and other animals”, Zoological Philosophy 1999
Biokompost 